Hoe werkt wetenschap (11) – een artikel schrijven

Een wetenschappelijk artikel schrijven is in principe erg eenvoudig: je schrijft eerst op wat je wilde bereiken of uitzoeken (bijvoorbeeld: een methode ontdekken om aardbeien in kamelen te veranderen), dan wat je gedaan hebt (toverformule 101a, 101b en 101c gebruikt) en tenslotte de resultaten (101a veranderde de aardbeien in aardappels, 101b veranderde de aardbeien in stropdassen, en 101c veranderde de aardbeien in belastingambtenaren). Als je dat hebt gedaan zet je er een samenvatting boven (“Formules 101a, 101b en 101c zijn niet geschikt om aardbeien in kamelen te veranderen”) en een pakkende titel “Failure of spells 101a, 101b and 101c to transform strawberries into camels”. Als je je bijzonder creatief voelt kun je nog een discussie toevoegen over wat je denkt dat de resultaten betekenen, of hoe je het anders kunt aanpakken. Globaal bestaat een artikel dus uit:

-Titel (waar gaat het over)
-Samenvatting (zodat mensen weten wat je hebt ontdekt, en erachter komen of ze door moeten lezen)
-Inleiding: wat is het probleem of raadsel, wat wilde je bereiken
-Methoden: wat heb je gedaan
-Resultaten: wat gebeurde er
(eventueel) Discussie/conclusie: als het niet werkte – waarom denk je dat het niet werkte. Als het wel werkte – hoe kan het beter, of kun je de methode/uitvinding ook op andere dingen toepassen?

Als je het zo leest is het schrijven van een wetenschappelijk artikel dus niet zo moeilijk. Maar er is in de praktijk één groot probleem. Het artikel moet namelijk ook nog indrukwekkend zijn.

Als ik zeg dat een artikel indrukwekkend moet zijn, gaat het er niet alleen om dat het resultaat van je onderzoek indrukwekkend is, bijvoorbeeld dat je een nieuw geneesmiddel tegen kanker hebt ontdekt. Het gaat er vooral om dat andere wetenschappers de indruk krijgen dat jij als wetenschapper intelligent en kundig bent. Maar het probleem is juist dat wetenschap zo ingewikkeld is dat zelfs de slimste wetenschappers soms gewoon dingen uitproberen, en dat er vaak iets heel anders uitkomt dan je verwacht (zoals ook beschreven in mijn stuk over wetenschappelijke verrassingen).

Ik heb verteld dat mijn boodschappenmandjes-onderzoek ontstond omdat een van mijn professoren zei “zou het niet leuk zijn om dat te doen?” Dat is de waarheid, maar die kun je helaas niet zo in een artikel zetten. Sommige professoren raden dan ook aan te beginnen met de resultaten, en de inleiding zo te maken dat het lijkt alsof je altijd al die resultaten wilde. Bijvoorbeeld, als je een middel tegen verkoudheid wilde maken maar de stof die je hebt gemaakt zorgt ervoor dat je haar groen wordt, dan ga je niet in je inleiding schrijven “We wilden eigenlijk een geneesmiddel tegen verkoudheid maken, maar dat lukte niet”. In de wetenschap gaat bijna niets zoals je bedoelt of verwacht – maar in artikelen moet je wèl doen alsof alles gepland was. Dit zou je de Eerste Grote Bluf van de wetenschap kunnen noemen: doen alsof je wilde bereiken wat je bereikt hebt. Het is net alsof Hillary Clinton zou zeggen dat ze altijd minister van buitenlandse zaken heeft willen worden, en om dat te bereiken zich kandidaat heeft gesteld voor president. Het artikel over het groene haar zou dus iets zeggen als “Vele mensen zijn verveeld door de saaie 'natuurlijke' haarkleuren als blond, rood of bruin, dus gingen wij op onderzoek uit naar stoffen die haren een andere kleur zouden geven – maar zonder het gedoe van haren verven!”

Het schrijven van een wetenschappelijk artikel is dus een stuk moeilijker is dan gewoon vertellen wat je hebt gedaan – je moet een mooi klinkende reden bedenken voor je onderzoek, al had je die misschien helemaal niet. Ik kon dus niet zeggen dat mandjesanalyse een idee van mijn professor was dat me wel interessant leek – dus moest ik iets verzinnen dat een stuk indrukwekkender klonk. En dat was niet makkelijk. Hoe het me gelukt is... (wordt vervolgd)