Lessen van Professoren

Onderwijs vind ik interessant, en universitair onderwijs vind ik bijzonder interessant. Maar van alles wat ik ooit in het kader van wetenschappelijk onderwijs gelezen heb, vond ik de opvallendste uitspraak een zin uit een onderwijsrapport dat toevallig op het bureau van mijn professor lag: “het is noodzakelijk dat docenten veel onderzoek doen, want aankomende studenten geven aan dat ze het belangrijk vinden les te krijgen van de beste onderzoekers”

Die regel viel me op omdat ik zelf ook student was geweest, en wat ik ook vóór mijn studie dacht over de mensen die college zouden geven, als je een jaartje hebt gestudeerd weet je doorgaans dat de beste en meest gedreven onderzoekers … vaak niet de beste docenten zijn. Soms gaat het samen: Richard Feynmann was een nobelprijswinnaar en een van de beste docenten die de natuurkunde ooit heeft gekend (video als je nieuwsgierig bent). Maar de enige onderwijsprijs die tijdens mijn studie gegeven werd was aan Dr. Wim de Wolf, geen professor, geen beroemd onderzoeker, maar een fantastisch docent. Terwijl ik me van de colleges van de beroemdste chemicus aan mijn universiteit, professor B., vooral herinner dat ik me zo verveelde dat ik in plaats van aantekeningen te maken berekeningen deed over voordelen en nadelen van boogschutters versus voetsoldaten in Warcraft (het strategiespel, verre voorloper van World of Warcraft).

Hoe kwam dat nou? Wel, allereerst is het niet zo dat je als je iets kunt je het iemand anders gemakkelijk kunt leren – ik heb eens examenbijles gegeven aan een meisje, maar terwijl ik een 9.8 voor mijn examen had gehaald en de nationale scheikundeolympiade had gewonnen (dus ik was nogal een expert), denk ik niet eens dat zij een voldoende heeft gehaald (nooit de uitslag gehoord, dus vermoedelijk ging het niet zo goed). Sommige professoren hebben (zoals ik) niet veel onderwijsvaardigheden geleerd, andere professoren hebben het te druk om lessen goed voor te bereiden, en nog een deel van de professoren heeft een hekel aan lesgeven. Er zijn zeker professoren die heel goed les kunnen geven, maar een goede onderzoeker zijn betekent echt niet automatisch dat je een goed docent bent.

Dat is een flinke domper voor de studenten. Ze komen op de universiteit om les te krijgen van de beste wetenschappers, en wat doen veel van die beste wetenschappers? Ze lezen met een gezicht als een fles azijnzuur uit het theorieboek voor. Allereerst heb je geen professor nodig om voor te lezen; een schoonmaker zou het ook kunnen. En ten tweede leer je nog niet hoe ze zo goed zijn geworden en hoe ook jij een beroemd onderzoeker kan worden!

Het zou ideaal zijn als de universiteit voor het leerboekstampwerk dus niet de beste onderzoekers, maar de beste docenten voor de klas zou zetten. Maar hoe kun je dan leren een goede professor te worden? In elk geval niet door ze les te zien geven; als je echt zou willen weten hoe een professor werkt, zou de universiteit aan elke professor moeten vragen een boek over hun carrière te schrijven, en een slimme journalist onafhankelijk onderzoek laten doen. En misschien een documentaire maken over wat een professor doet, en hoe hij zich gedraagt. Feitjes kun je uit theorieboeken leren; maar om te weten hoe je een goede wetenschapper kunt worden, zul je de wetenschappers zelf moeten gaan bestuderen. En wat let je om boeken te lezen over Einstein, of Feijnman, of Marie Curie? Tenslotte is er nog één “paardenmiddel” – zo hard werken aan je lievelingsvak dat je opvalt en de professor je persoonlijk in de leer neemt, dat is in de praktijk vaak de eerste stap in een wetenschappelijke carrière...

Ik weet niet of de universiteit ooit onderwijs-specialisten voor het leerwerk inhuurt en professoren zal gaan profileren. Waarschijnlijk zullen de eerstejaars studenten moord en brand schreeuwen als ze geen professoren voor de klas hebben staan. Hoe worden ze anders ooit goede wetenschappers? Dat de lessen van professoren niet helpen – daar komen ze na drie jaar wel achter, zoals het hoort. Maar voor degenen van jullie die echt goede onderzoekers zouden willen worden, onthoud mijn tip: ga niet naar de professoren luisteren... ga ze bestuderen!