Een geheugen als een kapstok

Toen ik op de middelbare school zat moest ik veel woordjes leren. Engelse woordjes, Franse woordjes, Duitse woordjes, Latijnse woordjes en Griekse woordjes. Dat was op zich niet erg - gewoon de lijsten een paar keer herhalen met de hand op de ene helft - maar bijzonder boeiend was het niet. En ik durf er nauwelijks aan te denken hoeveel van de zorgvuldig gestampte woorden ik tegenwoordig weer kwijt ben. Maar je wist niet beter: de leraar zei gewoon: leer deze woordjes, en dat deed je dan. Door herhalen, herhalen, herhalen. Toen wist ik nog niet (en mijn leraren waarschijnlijk ook niet) dat het veel beter kon.

Op school train je je geheugen meestal wel, maar je leert bijna niets over hoe je je geheugen nou optimaal gebruikt. Toen ik rond mijn 20ste eindelijk boeken begon te lezen over geheugentraining, besefte ik dat ik al die jaren op de middelbare school nogal klungelig bezig was geweest.

Woordjesstampen WERKT namelijk wel, maar het is te vergelijken met het in je Ferrari over de snelweg te willen rijden waarbij je niet op het gaspedaal trapt, maar je dure auto laat voorttrekken door een stoomwals. Het werkt wel, maar echt efficient is het niet. Het menselijk geheugen kan woorden onthouden - maar nog veel beter onthoudt het plaatjes en volgordes. Nu ik Japans aan het leren ben pak ik het woordjesleren dus heel anders aan.

Ik gebruik nu namelijk de kapstokmethode. Dat wil zeggen dat ik een "kapstok" voor mijn geheugen maak, en aan elk haakje hang ik een paar beelden die met het woord te maken hebben.

Kapstokmethoden werken vaak met een nummer->lettersysteem. Het bekendste systeem is het volgende:
0 -> s/z
1 -> d/t
2 -> n
3 -> m
4 -> r
5 -> l
6 -> ch/sj/j
7 -> k/g
8 -> f/v
9 -> b/p

w, h en klinkers worden niet omgezet tot cijfers, ze dienen slechts tot 'vulling'

Met bovenstaande code kun je lijsten maken waarin elk getal gesymboliseerd kan worden door een woord. In het engels is 1 bijvoorbeeld "day", twee "noah", drie "ma"... en zo kun je doorgaan 23 "name" 78 "cave", 101 "dust"... Tony Buzan heeft in zijn boek "Use your memory" zelfs een lijst van 1 tot 999. Als je dat boek niet hebt kun je echter op internet gelukkig ook mogelijke vertalingen vinden (http://www.the-number-thesaurus.com/)

Maar hoe werkt dat nu voor woordjes? Wel, ik maak een lijst met woordjes die in het boek voorkomen. Het eerste woord in mijn boek Japans is "rei" (uitgesproken als het Engelse "ray"/ in onze taal "ree"), wat "nul" betekent. Omdat het het eerste woord is stop ik het in het eerste vakje, "day". Ik stel me bij "day" de zon voor, waar in dit geval een luikje in opengaat en een ree naar de aarde vliegt, die met laserstralende ogen (straal="ray" in het Engels) een grote "0" op de grond brandt. Dit beeld is onrealistisch en belachelijk, maar belachelijke beelden zijn veel beter te onthouden dan alledaagse gebeurtenissen.

Deze techniek kun je ook op andere woorden toepassen, al heb je er soms originaliteit voor nodig, bijvoorbeeld mijn woord nummer 28 ("navy") is "hajimemashite", wat ik dan als een marine-matroos voorstel die ineens in paniek raakt omdat er een haai in zijn manchet zit (haai-in-me-manchette). Hoewel het normaal wat moeite kost om een goed beeld te vinden, zeker voor ingewikkelder woorden, zit het woord ook rotsvast in mijn geheugen als ik eenmaal een pakkend beeld heb. Misschien moet ik nog één of twee keer herhalen, maar zeker niet de tientallen keren dat dezelfde woordenlijst mijn neus passeerde bij het leren voor proefwerken.

Het enige bezwaarpunt tegen het nummersysteem is dat je als middelbare scholier veel meer dan 999 dingen moet onthouden voor het eindexamen - is zo'n vakjessysteem dan wel genoeg? Wel, in de praktijk is het niet al te moeilijk één rij vakjes in te zetten voor "Japans" en een andere rij vakjes voor andere talen of andere vakken. Het denken aan "Japans" is doorgaans al genoeg, al kun je het in theorie nog opsplitsen door bij je Engelse woordjes je lerares Engels in het plaatje te laten voorkomen, bij je Duitse woordjes je leraar Duits. Zo kun je bijvoorbeeld als het eerste woord dat je voor Engels leert "hello" is en het eerste Duitse woordje "bitte", in het eerste geval je lerares Engels die de zon begroet laten achtervolgen door een uit de zon komend brandend en met duivels gevuld Paleis het Loo (Hel-loo), en de docent Duits die de zon aan het smeken is een stapel bieten ("biet-te") op de kop te gooien. Leren is nog nooit zo leuk geweest.