Wat is informatie? (1)

De meeste mensen weten wel wat een hond of een kat is of een deur. Het wordt al moeilijker als je moet beschrijven wat een ministerie is of een geloofsgemeenschap, maar één begrip is waarschijnlijk het moeilijkst van allemaal te begrijpen: en dat is "informatie".

Natuurlijk hebben de meeste stations en banken wel een "informatiebalie", maar als je aan de dames of heren dáár vraagt wat informatie nou eigenlijk is zullen ze je glazig aankijken, en zeggen dat ze alleen informatie kunnen geven over treintijden of banktarieven. Maar wat informatie zèlf is... Bestaat rauwe informatie eigenlijk wel?

Boeken, films, CD's, tijdschriften zijn geen voorbeelden van informatie, maar van informatiedragers. Het DNA in je cellen is ook een informatiedrager. Maar wat is dan die ongrijpbare informatie die ze dragen?

Als je erover nadenkt, is informatie eigenlijk een 'representatie' van iets anders in de wereld. Die informatie kan symbolisch zijn (zoals in woorden "Jos ligt in het ziekenhuis"), een niet-woordelijke representatie (een foto van Jos in het ziekenhuis) of een indirect effect waaruit je kunt concluderen wat er met Jos gebeurd is zonder hemzelf te zien (zijn buurvrouw geeft zijn kat eten, en al zijn pyama's zijn uit zijn kast). Dat laatste type indirecte informatie is overigens wat er zo leuk is aan detective-verhalen, waarin de detective erachter komt wie de moordenaar is zonder dat de moordenaar expliciet hoeft te zeggen "ik, Mr Black, heb kolonel Green vermoord om zondagavond 10 uur met een poker".

Informatie definiëren als een representatie van iets anders op de wereld is een nuttige, praktische definitie. Dan merk je dat als je het hebt over een informatief programma dat er veel informatie in zat die je nog niet kende, en het over een oninformatief programma hebt bij een programma waar juist weinig of géén onbekende informatie in zat. Maar dat is alleen jouw waarneming. Want een programma kan voor jou erg informatief zijn, maar voor een expert op dat gebied niet. Informatie lijkt dus relatief. En tòch blijft het hetzelfde programma, dus iemand die niets weet zou er ontzettend veel informatie uit kunnen halen. Maar wat is de limiet daarvan? Hoeveel informatie zit er in iets bepaalds?

Het blijkt dat je informatie objectief kan meten, al gaat dat het gemakkelijkste voor tekst. De eerste keus is dan natuurlijk letters en leestekens tellen, en dat is een goede eerste vuistregel voor informatie. Het woord "eend" bevat dan 4 informatie-eenheden.

Mr dt s nt ht hl vrhl. D mste mnsn knnn k ingkrte wrdn lzn. Neem bijvoorbeeld het van klinkers ontdane woord "Mr". In het Nederlands kan Mr staan voor "Maar", "Meer", "Mier", "Moor", "Muur" en "Moer" (aannemend dat de eerste letter geen klinker is, dan zou Amor etc. ook kunnen). Dan zie je allereerst dat het hebben van een dubbele letter een verspilling is, je zou het ook kunnen schrijven als "Mar" voor "Maar", "Mer" voor "Meer", "Mir" voor mier, "mor" voor "Moor" etc. (en "Myr" voor "Moer") Dezelfde informatie, maar dan met één letter minder. Bevat "Maar" in werkelijkheid dan drie of vier letters informatie? Of slechts twee, want hier zie je dat "Maar" het enige woord is dat kan worden ingevuld voor "Mr", maar dat ligt aan de andere woorden, als die weg zouden zijn zou "maar" dus drie letters kosten. Dus hoeveel lettertekens zijn écht nodig om de boodschap over te brengen?

Weet jij het antwoord?

Wordt vervolgd...