Hoe werkt wetenschap (15) - de reviewer

Oké. Je hebt het artikel geschreven, een geschikt tijdschrift uitgezocht, het artikel aangepast aan de eisen van het tijdschrift (welk font moet je gebruiken? welke lettergrootte? hoe zien referenties eruit?) en opgestuurd. En dan?

Zoals ik de vorige keer vertelde, proberen wetenschappers hun artikelen naar het best haalbare tijdschrift op te sturen. Omdat die tijdschriften hun goede naam willen houden (en ook niet al te dik willen worden) willen ze alleen de beste artikelen publiceren. Dat betekent dat vaak een derde, of de helft, of bij de beste tijdschriften zelfs 90% van de artikelen geweigerd wordt.

Maar hoe selecteer je nou de beste artikelen? Allereerst bekijkt de redactie de artikelen, en scheidt de artikelen die helemaal niet zo goed lijken van de mogelijk goede artikelen. Ik heb bijvoorbeeld eens samen met mijn promotor een voorstel voor een artikel gedaan voor Nature Medicine - de redactie zei toen "nee". Misschien dat het wel was gelukt als het artikel af was geweest (het werd een goed artikel), maar het extra werk het opnieuw te proberen afgewogen tegen de kans dat het opnieuw zou worden geweigerd leek niet de moeite waard.

De redactie maakt dus een voorselectie - maar vaak hebben ze dan nòg teveel artikelen over. En als daarvan de beste geselecteerd moeten worden, heeft een redactie een probleem: hoewel ze veel over wetenschap weten, zijn de meeste wetenschappelijke artikelen zo specialistisch dat alleen mensen met vele jaren ervaring in het veld (die zelf onderzoek erin doen en elke dag minstens een uur of zo besteden aan het lezen van nieuwe artikelen) kunnen zeggen hoe interessant en goed uitgevoerd het artikel en onderzoek zijn.

De redactie gaat dus op zoek naar wetenschappers die zich met ongeveer hetzelfde onderwerp bezighouden als de schrijver van het artikel, en stuurt die het artikel op (vaak met de naam van de schrijver weggelaten, zodat ze zich niet laten beïnvloeden door of ze de schrijver kennen en of de schrijver een vriend of vijand van hen is). Deze wetenschappers, die reviewers worden genoemd, krijgen dan een paar weken om een rapport te schrijven over het artikel.

Reviewers kunnen in theorie vier oordelen geven:
a) uitstekend! Meteen publiceren!
b) acceptabel in de huidige versie, ALS er een paar verbeteringen worden aangebracht (de reviewer geeft dan een lijst verbeteringen)
c) onacceptabel in de huidige versie, de auteur zou minstens bepaalde verbeteringen moeten aanbrengen, en dan zouden we het artikel moeten herevalueren
d) waardeloos en niet te redden. Weigeren!

Dat is de theorie. In de praktijk zijn wetenschappers doorgaans kritische mensen, dus a komt weinig voor. De meeste reacties zijn in categorieën b, c en d.

De problemen van de redactie zijn dan over het algemeen overigens nog niet over - want vaak is er één reviewer enthousiast over het artikel, een tweede reviewer plaatst er ernstige kanttekeningen bij, en een derde reviewer vindt het werk waardeloos. Hoewel alle reviewers experts zijn, betekent dat bijna nooit dat ze het ook met elkaar eens zijn! Maar als twee reviewers er potentieel wat in zien, neemt de redactie vaak wel de kans het terug te sturen naar de auteurs. En bij mijn artikelen ben ik dat (of mijn promotor).

Dan ga je dus aan de slag om zo goed als het kan de gesuggereerde verbeteringen in het artikel aan te brengen. Dus dingen die de reviewers onduidelijk vonden of niet begrepen duidelijker op te schrijven, soms extra experimenten te doen, of tabellen/data toevoegen waar om gevraagd is. Ook moet je altijd een (lange) brief schrijven waarin je vertelt wat je hebt aangepast en welk deel van de kritiek je wel en niet hebt verwerkt. Soms heeft een reviewer gewoon ongelijk, er was eens iemand die bezwaar had tegen de gebruikte wiskunde, terwijl een geraadpleegde wiskundige zei dat de methode die ik gebruikt had wel juist was! Natuurlijk moet je extra beleefd zijn als een reviewer een fout heeft gemaakt, je zegt zoiets als "wij begrijpen dat de oorspronkelijke versie op dit punt waarschijnlijk te onduidelijk was, en we hebben..."

Uiteindelijk stuur je het verbeterde artikel met brief op naar de redactie, die het doorstuurt naar de reviewers. Afhankelijk van de reactie van de reviewers op de verbeteringen krijg je dan een definitieve acceptatie, weigering, of soms nog het verzoek een paar kleine dingen aan te passen. Mijn artikelen zijn gelukkig altijd goedgekeurd na de eerste verbetering.

En dan? Dan is het tijd voor feest! Als je artikel is geaccepteerd trakteer je je collega's op taart in de koffiepauze, en mag je felicitaties in ontvangst nemen. Je taak is nog niet helemaal afgelopen (je moet kijken of er geen fouten zijn geslopen in de definitieve versie die het tijdschrift je stuurt), maar de laatste hindernis is genomen. Gefeliciteerd: je bent nu officieel gepubliceerd, en over een paar maanden zullen mensen over de hele wereld over jouw onderzoek kunnen lezen. Je bent een stap verder op het pad naar beroemdheid!