Hoe werkt wetenschap (16) - de vakgroep

Ik heb in de voorgaande afleveringen besproken hoe je komt van onderzoeksonderwerp naar artikel, het proces van de wetenschap. De komende afleveringen van “hoe werkt wetenschap” wil ik besteden aan de structuur van de wetenschap. De meeste wetenschappers zitten namelijk niet thuis in hun eentje te werken, maar werken in instellingen (zoals TNO), bedrijven, en heel vaak ... universiteiten.

Daarmee kom ik op de andere kant van de universiteit. Lang geleden schreef ik dat een universiteit twee kanten heeft: één ervan is een soort 'superschool', maar de andere is voor de meeste mensen verborgen: de vakgroep.

Als je beroemd bent geworden als wetenschapper kan je door een universiteit worden aangesteld als professor. En net zoals een mierenkoningin na haar bruidsvlucht een geschikte plaats zoekt om een kolonie te stichten, strijkt de professor neer in een voor hem of haar geschikte ruimte (bij mieren vaak een holletje in de grond, bij professoren een werkkamer en laboratorium) en begint een kolonie te bouwen.

Hij of zij begint mensen aan te trekken, zodat hij de academische versie van een mierennest vormt. Afhankelijk van het vakgebied en de handigheid van de professor kunnen vakgroepen op zo'n 2 tot 4 personen blijven steken, of uitgroeien tot “megagroepen” van soms wel 50 mensen. Maar het moge duidelijk zijn dat zo'n groep maar één professor heeft. Wie zijn die anderen dan?

De niet-professoren in een vakgroep kun je onderverdelen in vier categoriën:
-vast wetenschappelijk personeel: dit zijn de docenten; de meeste vakgroepen hebben er één of twee. Ze geven les, en begeleiden de AIOs en postdocs, oftewel de mensen in categorie 2:
-tijdelijk wetenschappelijk personeel. De AIOs, postdocs en "tenure trackers". Dit zijn de mensen die het echte onderzoek doen, wel hebben ze vaak maar een tijdelijke aanstelling - dat betekent dat ze hard moeten werken anders hebben ze over twee jaar geen baan meer of kunnen ze geen nieuwe baan aan een universiteit meer krijgen.
-ondersteunend wetenschappelijk personeel: worden ook analisten genoemd, ze helpen met het doen van experimenten en weten vaak het meeste van iedereen over de apparatuur en hoe je experimenten uitvoert. Organiseren vaak ook de sociale activiteiten van de vakgroep.
-studenten: laatstejaars studenten lopen vaak ook rond op een vakgroep voor stage, meestal begeleid door het tijdelijk wetenschappelijk personeel (soms door het vaste).

Al met al lopen er zo'n zeven verschillende soorten 'beroepen' in een vakgroep rond. En de komende afleveringen van "hoe werkt wetenschap" zal ik elke groep uitgebreider bespreken. Tot dan!